Profilaktyka chorób układu krążenia – czy dieta roślinna może pomóc?

Każdego dnia w Polsce umiera ok. 100 osób z powodu zawału, a choroby układu krążenia stanowią przyczynę niemal połowy wszystkich zgonów. Okazuje się, że w krajach, gdzie spożywanie produktów pochodzenia zwierzęcego jest niższe, niższe także jest zachorowanie na choroby sercowo-naczyniowe. Badania przeprowadzone pod kierownictwem Huanga pokazują, że śmiertelność z powodu chorób krążenia jest o 16% niższa u wegetarian niż u tych, którzy prowadzą zwykłą dietę. Czy wobec tego dieta roślinna jako profilaktyka lub leczenie chorób układu krążenia ma sens? Okazuje się, że tak!

Choroby układu krążenia

Serce, żyły, tętnice, naczynia włosowate to elementy układu krążenia odpowiadające za rozprowadzanie po całym organizmie krwi bogatej w tlen i składniki odżywcze. Chorobami układu krążenia określa się schorzenia związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem któregoś z jego elementów. Do takich chorób należą, m.in.:

• choroba niedokrwienna serca,
• zaburzenia rytmu serca, choroba wieńcowa;
• choroby związane z zaburzeniem pracy żył, np. żylaki lub przewlekła niewydolność żylna czy zakrzepica;
• nadciśnienie tętnicze,
• niewydolność serca,
• zawał oraz
• arytmia.

Jakie mogą być przyczyny chorób sercowo-naczyniowych?

Na ich powstawanie może mieć wpływ wiele czynników, jednak wyższe ryzyko ich wystąpienia upatruje się u osób obciążonych nadwagą i otyłością, przewlekłym stresem oraz

• u osób prowadzących nieprawidłowy styl życia (brak aktywności fizycznej i zła dieta),
• przy uzależnieniach (palenie papierosów, alkohol),
• przy wysokim cholesterolu,
• przy nietolerancji glukozy,
• przy stanach depresyjnych,
• mężczyźni chorują częściej.

Większość z wymienionych potencjalnych przyczyn związana jest ze stylem życia. Oznacza to, że prowadząc się w odpowiedni sposób, można zmniejszyć ryzyko zachorowania. Co to znaczy „dobrze się prowadzić”? Zadbać o dietę (o tym dalej), podjąć regularną aktywność fizyczną, rzucić palenie, ograniczyć alkohol. Łatwo powiedzieć – trudniej zrobić? To na pewno, jednak podjęcie tego wysiłku odpłaci z nawiązką.
Aby nie być gołosłownym, warto zaznaczyć, że Światowa Organizacja Zdrowia wyodrębniła m.in. choroby układu krążenia jako choroby dietozależne, powstające na bazie błędów żywieniowych.

Choroby układu krążenia a dieta

Ponad 20 lat temu dietetyk Ornish (2001) wraz z zespołem ułożyli program dietetyczny, oparty głównie na niskoprzetworzonych produktach roślinnych, gdzie tłuszcze stanowią ok. 10% dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Program nie jest całkowicie wegetariański, jednak spożycie cholesterolu oraz produktów pochodzenia zwierzęcego jest znacznie ograniczone. Jakie efekty przyniósł taki program? Okazuje się, że badania kliniczne potwierdziły efekt terapeutyczny diety: jest ona jedną z nieoperacyjnych sposobów na cofnięcie się miażdżycy. W rocznym badaniu porównywano dwie grupy chorych na miażdżycę – jedna z nich stosowała zaproponowany przez Ornisha program, druga była leczona tradycyjnie. Po roku u pierwszej grupy zaobserwowano cofnięcie się zmian miażdżycowych, natomiast w drugiej grupie pojawiło się pogorszenie. Badania z wykorzystaniem dobrze zaprojektowanej diety roślinnej były powtarzane i potwierdzają, że jest ona skuteczna w obniżaniu ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, a także może być narzędziem leczniczym.

Jaka jest rola ograniczenia produktów pochodzenia zwierzęcego w chorobach układu krążenia

Ograniczenie spożycia mięsa – zwłaszcza czerwonego i przetworzonego – może obniżyć ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego ze względu na niższe spożycie cholesterolu i nasyconych kwasów tłuszczowych. Najnowsze badania pokazują, że w kontekście chorób układu krążenia znaczenie może mieć także l-karnityna oraz żelazo hemowe – wyniki są jednak niespójne. L-karnityna występująca w znacznych ilościach w czerwonym mięsie, jest metabolizowana do tlenku trimetyloaminy, który może sprzyjać rozwojowi miażdżycy. Z kolei inna metaanaliza przeprowadzona przez DiNicolantonio (2013) pokazuje, że podawanie l-karnityny pacjentom po zawale serca zmniejsza śmiertelność tychże pacjentów o 27% oraz zmniejsza prawdopodobieństwo skurczu komorowego o 67%. Obserwuje się także związek z częstszymi przypadkami chorób naczyniowo-sercowych u osób z zapasami żelaza.

Produkty mleczne mają różny wpływ na choroby układu krążenia w zależności od zawartości tłuszczu i cholesterolu, choć wpływ ten jest niejednoznaczny. Mimo wszystko zaleca się spożywanie produktów o ograniczonej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu. Podobnie sytuacja wygląda z jajami – zaobserwowano ich negatywny wpływ w kontekście chorób układu krążenia u pacjentów z cukrzycą typu 2. Jednakże w innych przypadkach ich spożywanie ma niejednoznaczny wpływ.

Dieta roślinna w chorobach układu krążenia

Spożywanie dużej ilości produktów roślinnych zapewnia dostarczanie do organizmu wielu cennych związków, w tym błonnika, witamin czy przeciwutleniaczy. Jako zamiennik mięsa często sięga się po warzywa strączkowe. Są dobrym źródłem błonnika, witamin i składników mineralnych. Według badań pozytywnie wpływają na profil lipidowy krwi, a ich regularne spożycie (4 razy w tygodniu) zmniejsza o 14% ryzyko zachorowania na choroby niedokrwienne serca. Poza warzywami strączkowymi warto sięgać po pełnowartościowe produkty zbożowe, które sprzyjają, m.in. obniżaniu ciśnienia tętniczego, a także obniżają ryzyko chorób układu krążenia. Fardet (2010) wykazuje szereg substancji, które korzystnie wpływają na układ naczyniowo-sercowy. Kolejną grupą są warzywa i owoce, których zwiększone spożycia pozytywnie wpływa na ciśnienie skurczowe i rozkurczowe oraz stężenie LDL. Badania sugerują, że już 1 porcja warzyw i owoców zmniejsza ryzyko zachorowania o 4 i 5% – spożywanie owoców chroni bardziej! Dzieje się tak dzięki bogactwu minerałów, witamin i przeciwutleniaczy. Na koniec dodamy orzechy – które wg badań aż o 22-24% mogą obniżyć ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca. Orzechy obniżają także stężenie cholesterolu oraz frakcji LDL. Ponadto po spożywaniu orzechów włoskich i laskowych zaobserwowano poprawę funkcjonowania śródbłonka naczyń krwionośnych.

Po raz kolejny przychodzimy z dobrymi wieściami – zmiana diety może być pomocna w profilaktyce i leczeniu chorób układu krążenia. Wystarczy wprowadzić kilka nowych nawyków i uniknąć poważnych dolegliwości. Pamiętajcie, że chętnie Wam w tym pomożemy!

Literatura

• Parol, D., Mamcarz, A. (2015). Diety roślinne w kontekście chorób układu sercowo-naczyniowego.

Smacznego!

Zamów online catering wegański i wegetariański: https://tukokoszka.pl/zamowienie/#/

Stosujcie mądrze! Pysznego dnia!

TuKokoszka Dziobała

Wegański Catering | TuKokoszka Dziobała Facebook | TuKokoszka Dziobała Instagram